XXI wiek popłynął… Dodatki do żywności są tak nagminne, że można mieć wrażenie, że za chwilę żywność będzie dodatkiem do dodatków. Producenci mają nieraz większe magazyny dodatków, niż samej żywności. Konsumenci zaczęli się gubić, wszystko zaczęło im się mieszać. Brak wiedzy i ignorancja sprawiają, że nie patrzą już nawet na etykietę, wkładając produkt do koszyka. Czy tak było zawsze? Dokąd to zmierza? Po co to wszystko? Jaki to będzie miało wpływa na nas samych, nasze dzieci? I jak sobie z tym poradzić?

Dodatki do żywności mają długą i złożoną historię, która ewoluowała wraz z rozwojem społeczeństw, a przede wszystkim technologii. W takim, np. XVIII wieku, konserwacja żywności opierała się głównie, a może tylko, na naturalnych metodach, takich jak solenie, wędzenie, fermentacja czy suszenie, mających na celu przedłużenie trwałości produktów, możliwości ich przechowywania i zabezpieczenie przed zepsuciem. Wraz z nadejściem rewolucji przemysłowej około 100 lat temu, pojawiła się potrzeba masowej produkcji i długoterminowego przechowywania żywności, co doprowadziło do wprowadzenia sztucznych konserwantów i barwników.

I wcale nie tak dawno, około 50 lat temu, w latach 70. XX wieku, zaczęto na szeroką skalę stosować różnorodne dodatki chemiczne do żywności, aby zwiększyć ich trwałość, ale nie tylko. Zaczęto również poprawiać wygląd, kolor, zapach, smak i teksturę produktów spożywczych. Nie byłoby w tym może i nic złego, gdyby wraz z bezproblemowym transportem ogólnoświatowym pod koniec XX wieku, ograniczono się do znacznie zwiększonej ilości i różnorodności przypraw. Przemysł spożywczy poszedł jednak w zupełnie innym kierunku. Czy dobrym dla nas i naszego zdrowia? O tym porozmawiamy właśnie dzisiaj. Dostaniesz porcję bardzo przydatnej wiedzy, która być może otworzy Ci oczy na wiele aspektów żywienia.

Dzisiaj, w obliczu rosnącej świadomości konsumentów i dążenia do zdrowszego stylu życia, obserwujemy trend powrotu do naturalnych składników i minimalizacji użycia sztucznych dodatków, choć nadal są one powszechnie i masowo stosowane w przemyśle spożywczym. Ta ewolucja odzwierciedla zmieniające się priorytety i oczekiwania społeczne wobec jakości i bezpieczeństwa żywności. Czy producenci wyjdą naprzeciw zmieniającym się gustom i potrzebom klientów?

Skład produktów spożywczych i jego minimalizacja

W dzisiejszym świecie, gdzie półki sklepowe uginają się pod ciężarem różnorodnych produktów spożywczych, coraz więcej osób zwraca uwagę na etykiety i składniki, z których są one wykonane. Oczywiście produkty, a nie etykiety 😉 Zrozumienie, dlaczego warto poświęcać czas na analizę składu produktów i dążyć do tego, aby był on jak najkrótszy, jest kluczowe dla poprawy jakości naszego życia i zdrowia. W tym artykule przyjrzymy się zagadnieniom związanym ze składem produktów spożywczych, ich wpływem na zdrowie, regulacjami prawnymi dotyczącymi etykietowania w Polsce, a także szczególnie szkodliwymi dodatkami do żywności. Nie można również pominąć aspektu świadomości, która pomimo, że w społeczeństwie znacznie rośnie, to jednak jest wciąż kroplą w morzu. Czas najwyższy, by to konsumenci, a nie producenci i wielkie korporacje, decydowali o tym, co znajdzie się na ich talerzu.

Zrobię co w mojej mocy

I choć ten artykuł postaram się napisać dość szczegółowo, byś miał, Drogi Czytelniku, podstawowy obraz skali problemu, i wierzę, że przeczytasz go uważnie i z zainteresowaniem, to tak naprawdę odkryję przed Tobą dopiero czubek wierzchołka góry lodowej, jaką jest przemysł rolniczy, mięsny i spożywczy. Ufam jednak, że nie przejdziesz koło tematu własnego zdrowia obojętnie, że dasz znać w komentarzu pod artykułem, co o tym myślisz, a później rozpoczniesz długą drogę do poszukiwania dalszych informacji i do zmiany swoich nawyków, zarówno żywieniowych, jak i zakupowych. W końcu każdy twierdzi, że zdrowie najważniejsze – czy jednak coś z tym robi? Zdrowie nie zaczyna się od wizyty u lekarza, tylko tam się kończy. Dbanie o zdrowie zaczyna się znacznie, znacznie wcześniej.

Jeśli po przeczytaniu całego artykułu będziesz mieć jakieś sugestie lub pomysły, co jeszcze powinienem w nim zawrzeć, napisz o tym w komentarzu, a postaram się uzupełnić treść.

Teraz już na poważnie zaczynamy.

Naprawdę to jedzenie jest takie ważne, czy to jednak bujda?

“Jesteś tym, co jesz” – znasz to powiedzenie? W oryginale przypisuje się je niemieckiemu filozofowi, Ludwigowi Feuerbachowi, który w swojej pracy “Teza o znaczeniu ludzkości”  z 1863 roku napisał: “Der Mensch ist, was er isst”, co dosłownie oznacza “Człowiek jest tym, co je”. W rzeczy samej.

Producentom żywności naprawdę wiele wolno… I wszystko jest w granicach prawa, a przynajmniej większość. A gdy coś komuś wolno, to się to wykorzystuje, nieraz do granic możliwości.

Skład produktów spożywczych ma bezpośredni wpływ na nasze samopoczucie, zdrowie, a nawet życie. Produkty z długą listą składników często zawierają różnego rodzaju dodatki – konserwanty, barwniki, wzmacniacze smaku, które mogą mieć negatywny wpływ na organizm. Długie i skomplikowane listy składników mogą być również źródłem ukrytych alergenów, substancji uczulających czy składników, które chcielibyśmy unikać z różnych przyczyn (np. ze względów etycznych czy zdrowotnych). Składnikom, które są wyjątkowo często spotykane w żywności, przyjrzymy się za chwilę bardziej szczegółowo.

Suplementy diety, witaminy, minerały BEZ DODATKÓW i z rabatem SPRAWDŹ TUTAJ

Dlaczego warto dążyć do minimalizacji listy składników?

! Szczególnie szkodliwe dodatki do żywności

Dodatki do żywności, na które warto zwrócić szczególną uwagę ze względu na ich potencjalnie szkodliwe działanie, znajdują się na poniższej liście. Weźmy jednak pod uwagę, że jest równie dużo badań wskazujących jednoznacznie na szkodliwość dodatku do żywności, jak i badań, które mówią o jego neutralności. Oczywiście jak wszędzie, wiele zależy od tego, kto te badania zleca i sponsoruje. Myślę, że logika i zdroworozsądkowe myślenie pomogą Ci samemu stwierdzić, co jest bardziej bliskie prawdzie. Ja tylko wymieniam i piszę o potencjalnym ryzyku, resztę dopowiedz sobie sam:

Jeśli naprawdę nie masz czasu na to, by zająć się wiedzą o zdrowiu i sprawdzaniem etykiet, lub jeśli nie jesteś jeszcze na etapie, że masz już wystarczająco dużo informacji na temat żywności, możesz skorzystać ze sklepu, który sprzedaje tylko produkty bio o krótkim, dobrym składzie, bez szkodliwych dodatków. Żywność i kosmetyki znajdziesz TUTAJ, a suplementy, witaminy, olejki CBD TUTAJ. Sami również z tych sklepów korzystamy i kilkukrotnie pokazywaliśmy produkty z tego sklepu na naszym kanale, np. w filmie TUTAJ.

Regulacje prawne w Polsce dotyczące składników żywności

W Polsce, podobnie jak w innych krajach Unii Europejskiej, obowiązują ścisłe przepisy dotyczące etykietowania produktów spożywczych. Producent jest zobowiązany do umieszczenia na opakowaniu informacji o wszystkich składnikach produktu. Oczywiście inną kwestią jest czy producent rzeczywiście umieszcza to info. Niemniej jest zobowiązany.

Istnieje jednak pewien inny zapis, który dla nas, konsumentów, wydaje się być szczególnie niebezpieczny. Zgodnie z § 5.5 rozporządzenia w sprawie znakowania środków spożywczych, upraszczając, nie trzeba wymieniać składnika, który złożony jest z innych składników, i który stanowi mniej niż 2% składu. Przykładem jest np. czekolada stosowana w ciastkach. Ale to raczej mało szkodliwy przykład. Niestety substancje, których z pewnością nie chcielibyśmy konsumować, stanowią zazwyczaj mniej niż 2%. Możesz więc czytać skład, który wydaje się być całkiem dobry, a nie wymienione zostały substancje, których nigdy byś nie chciał zjeść, ponieważ stanowiły złożony składnik poniżej 2%. To może utrudniać pełną ocenę składu produktu, zwłaszcza w przypadku osób z alergiami czy nietolerancjami pokarmowymi. Osoby naprawdę dbające o zdrowie też mogą mieć z tego powodu problem.

Jak dla mnie taka sytuacja nie powinna w ogóle mieć miejsca, jak można nie wymieniać wszystkich składników produktów? I naprawdę nie obchodzi mnie, że jest go niewiele… Przysłowie głosi, że wystarczy łyżka dziegciu by zepsuć beczkę miodu. A to zdecydowanie mniej niż 2%… Dlaczego więc jest na to zgoda? Bo nikt się nie przeciwstawił. Tego typu ustawy są przepychane nocą i przysłaniane jakimiś innymi tematami zastępczymi, które grzeje dzień i noc telewizja. Zawsze jak się coś dzieje w TV możesz być pewny, że w tle robi się coś zupełnie innego, czego normalnie społeczeństwo by nie zaakceptowało. Tak się zmienia naszą rzeczywistość pomalutku, cal po calu. A gawiedź siedzi i klaszcze w łapki, bo właśnie kolejna edycja tańców z gwiazdkami.

To nie koniec absurdów. Jest przepis pozwalający producentom żywności na podmienianie niektórych składników na inne, bez zmiany etykiety, a to w związku z trudną sytuacją na wschodzie i problemami z dostawami. Np. podmiana oleju słonecznikowego na palmowy. Producent teoretycznie powinien poinformować klienta, ale ma możliwość zrobienia tego, np. poprzez info na swojej stronie internetowej… Kupując majonez w markecie sprawdzasz jego skład na stronie producenta? A powinieneś, jak widać 😉

Jeszcze inna sprawa to kwestia pochodzenia żywności. Nie wszystkie kraje mają rygorystyczne przepisy odnośnie składników produktów, sposobu ich wytwarzania, uprawy, przetwórstwa. Znakomicie ten problem obnażył strajk rolników w styczniu i lutym 2024, którzy ujawnili jak, m.in. wygląda żywność sprowadzana choćby ze wschodu, jak jest produkowana, transportowana i przeładowywana. Oczywiście filmy na ten temat znajdziecie w sieci. Na próżno ich szukać w TV, a politycy raczej umywają od tego ręce. I to ci, na których rzekomo większość głosowała (ech…) Jak myślicie, dlaczego? (Napiszcie w komentarzu)

Co zrobić, by poprawić swoją sytuację?

Poprawa jakości odżywiania w obliczu obfitości przetworzonej żywności, zawierającej szkodliwe dodatki, wymaga świadomych wyborów i zmian w nawykach żywieniowych. Wymaga też, a może przede wszystkim, wiedzy i zaangażowania z Twojej strony. Z CAŁĄ PEWNOŚCIĄ i ponad wszelką wątpliwość nie możesz liczyć w tym temacie na innych. Ani na rolników, ani na producentów, ani na służby kontrolujące, ani na lekarzy, ani na Państwo. Niestety główne, co się liczy to zysk lub jakiś wyższy cel (w znaczeniu niepozytywnym), o którym się głośno nie mówi. Już wiesz, że jesteś tym co jesz, a w 99% przypadków to Ty o tym decydujesz, Ty robisz zakupy, Ty masz swoje ulubione potrawy, a może i kulinarne grzeszki. Jeśli Ty nie zainteresujesz się tematem, nikt tego za Ciebie nie zrobi! Jedno jest w tym wszystkim PEWNE – Konsekwencje ZAWSZE poniesiesz TY – nie ma innej możliwości.

I jeszcze raz powtórzę: nie mów, że na coś trzeba umrzeć! Jeśli naprawdę używasz tego określenia, to odwiedź hospicjum dla chorych na raka, popatrz na tych ludzi, porozmawiaj z nimi. Jestem przekonany, że nie będziesz już używał więcej tego stwierdzenia.

Oto kilka porad i przykładów podstawowych działań, które mogą pomóc w dążeniu do zdrowszego odżywiania:

1. Czytaj etykiety produktów – Zwracaj uwagę na listę składników, unikaj produktów z długą listą nieznanych lub sztucznych substancji, szczególnie tych z wysoką zawartością dodatków, cukru, soli i tłuszczów trans. Jednocześnie im więcej wiesz w tym temacie, tym lepiej dla Ciebie.
2. Wybieraj produkty nieprzetworzone – Bazuj na świeżych owocach, warzywach, szczególnie z upraw niekonwencjonalnych (eko, bio, naturalne). Są one bogate w niezbędne składniki odżywcze i w większości wolne od szkodliwych dodatków.
3. Znajdź lokalnego rolnika – Skracaj maksymalnie ilość pośredników. I to w każdym aspekcie. Wysoko przetworzony produkt z marketu ma najwięcej i składników i pośredników. Ty znajdź zaufanego rolnika, poznaj go, przekonaj się jak uprawia czy hoduje. Znajdź takich osób więcej. Będziesz mieć najświeższą żywność, najmniej przetworzoną, tańszą. Jednocześnie będziesz wspierać rolnictwo. Rolnik dzięki takim współpracom może sprzedać drożej niż na skupie, a Ty możesz kupić taniej niż w sklepie. I wszyscy są zadowoleni. I nie mów, że ciężko jest znaleźć rolnika, skoro jeszcze nie ruszyłeś tyłka z domu. Jest mnóstwo rolników w każdej wsi, ogłaszających się w internecie, jest sporo kooperatyw, w których rolnicy dowożą produkty do miast w określone miejsca. Poszukaj, a przekonasz się.
4. Gotuj w domu – Przygotowywanie posiłków w domu daje pełną kontrolę nad składnikami. Eksperymentuj z przepisami, wykorzystując naturalne składniki. Zaangażuj we wspólne gotowanie rodzinę i dzieci, uświadamiaj ich, jak bardzo jest to ważne.
5. Planuj posiłki – Planowanie pomaga unikać niezdrowych wyborów w ostatniej chwili. Przygotuj listę zakupów opartą na zdrowych produktach i trzymaj się jej podczas zakupów lub zamawiania.
6. Ogranicz fast food i przekąski – A raczej pozbądź się ich zupełnie ze swojego życia. Szybkie posiłki i przetworzone przekąski często zawierają niezdrowe tłuszcze, cukry i mnóstwo dodatków. Zastąp je zdrowszymi alternatywami, takimi jak świeże owoce, warzywa, orzechy i jogurty naturalne.
7. Wybieraj lokalne i sezonowe produkty – Lokalne, sezonowe produkty są zazwyczaj tańsze, świeższe i mają mniej dodatków. Wiosną, latem i jesienią masz ogromny wybór świeżych produktów. Pamiętaj jednak o sprawdzaniu źródła. Nie kupując produktów z konwencjonalnego rolnictwa, lecz wybierając uprawy naturalne, masz nie tylko zdrowsze jedzenie, ale też “przekonujesz” rolników do zmiany sposobu uprawiania. To bardzo istotne, gdyż póki jest popyt na tanie produkty, wytwarzane przemysłowo, póty będą one produkowane.
8. Czytaj o żywności – Edukacja na temat zdrowego odżywiania i składników żywności może pomóc w dokonywaniu świadomych wyborów. Szukaj wiarygodnych źródeł informacji na temat zdrowego odżywiania i składników żywności. Wyciągaj wnioski, łącz kropki, patrz kto sponsoruje badania żywności.
9. Miej własne książki o zdrowiu – internet to nie wszystko. Poza tym zawsze można wyłączyć prąd lub internet. A książkę będziesz mieć pod ręką cały czas. Przeczytaj raz od deski do deski, a potem drugi raz, np. podkreślając to, co najważniejsze lub to, co dotyczy Ciebie. Szczególnie zwracaj uwagę na książki o zdrowym żywieniu, zdrowym stylu życia i wiedzy o chorobach oraz jak z nich wyjść. Póki co najlepszą wg mnie książkę o zdrowiu znajdziesz TUTAJ.
10. Zwracaj uwagę na porcje – Jedzenie mniejszych porcji może pomóc w kontrolowaniu wagi i ograniczeniu spożycia niezdrowych składników. Zapoznaj się z ideą postu przerywanego, z dietą niskowęglowodanową.
11. Unikaj słodzonych napojów – Napoje słodzone cukrem są dużym źródłem pustych kalorii i mogą przyczyniać się do wielu problemów zdrowotnych. Wybieraj wodę, niesłodzone herbaty lub świeżo wyciskane soki. Pamiętaj, że większość produktów “bez cukru” jest słodzonych innymi substancjami, jak słodziki, syropy glukozowe czy mnóstwo innych, które wcale nie są zdrowsze od cukru, nawet jeśli mają zero kalorii. Najlepiej zerwać ze słodkim nałogiem, który jest uzależnieniem, a cukier wg niektórych  badań jest silniej uzależniający niż narkotyki. Odzwyczajenie się od słodkiego trwa zaledwie dwa tygodnie. Po tym czasie poczujesz, że gorzka herbata, potrafi być słodka sama w sobie 😉
12. Włącz do diety superfoods – Produkty takie jak jagody, nasiona chia, quinoa, orzechy, zielone liściaste warzywa są bogate w składniki odżywcze i mogą przyczynić się do poprawy ogólnego stanu zdrowia.
13. Zmniejsz spożycie alkoholu – Alkohol dostarcza pustych kalorii i może przyczyniać się do niezdrowego trybu życia. Ograniczenie jego spożycia może mieć pozytywny wpływ na zdrowie.
14. Stosuj zamienniki – Zastąp niezdrowe składniki ich zdrowszymi odpowiednikami, np. używaj oliwy z oliwek zamiast oleju rzepakowego, masło zamiast margaryny, mąkę orkiszową zamiast pszennej, czekoladę gorzką zamiast mlecznej, owoce świeże lub suszone, zamiast słodyczy, itd. Możliwości ogranicza tylko wyobraźnia.

Podjęcie tych kroków może znacząco przyczynić się do poprawy jakości diety i ogólnego stanu zdrowia, zmniejszając jednocześnie ekspozycję na potencjalnie szkodliwe dodatki do żywności. Tych punktów można mnożyć w nieskończoność. Jakie dopisałbyś kolejne, które mogą znacząco wpłynąć na poprawę zdrowia? Napisz w komentarzu.

PAMIĘTAJ!

Jedzenie to nie wszystko. Toksyny wchłaniasz również przez wdychane powietrze, skórę. I tu warto zwrócić szczególną uwagę na kosmetyki. Bo o ile produkty spożywcze, mimo tragicznych składów, to jednak podlegają “jakiejś” kontroli, o tyle kosmetyki nie mają prawie żadnej pieczy nad ich produkcją. Mają kilkadziesiąt razy więcej dodatków w sobie niż żywność, a zdecydowana większość z nich nie nadaje się nawet do polerowania rury wydechowej w samochodzie, nie mówiąc już o używaniu przez człowieka.

Tragiczne wręcz w skutkach może być używanie kremów z filtrem UV, kosmetyków do makijażu, szamponów… Wiedziałeś, że niektóre kosmetyki mają w swoim składzie substancje służące do czyszczenia wykorzystywane w zakładach mechanicznych? I to nie jest rzadkość, to norma.

W tym artykule nie będę poświęcał czasu kosmetykom czy suplementom, gdyż należy im się więcej uwagi i wyjaśnienia. Póki co, jeśli naprawdę musisz je stosować, kupuj ze sprawdzonym, dobrym składem, tak jak w tych sklepach: żywność i kosmetyki, suplementy. Dla naszych czytelników są w tych sklepach spore rabaty. Jeśli nie pasuje Ci, że polecam sklep ze zdrowszą żywnością, kosmetykami, czy suplementami, możesz zawsze wrócić do zakupów w markecie lub drogerii, do której masz zaufanie tylko dlatego, że widziałeś mnóstwo jej reklam i kilka razy zrobiłeś tam zakupy. Istnieje jakiś inny powód? Sprawdzałeś skład kosmetyków (jest po łacinie)? Zlecałeś badania próbek? Raczej nie i właśnie na tym bazuje strategia marketingowa wielkich korporacji – wzbudzić Twoje zaufanie i przywiązać do siebie. Wybór zawsze należy do Ciebie.

Podsumowanie

Sprawdzanie składu produktów spożywczych ( i innych) i dążenie do minimalizacji ich listy jest nie tylko kwestią dbałości o zdrowie, ale także przejawem Twojej rosnącej świadomości. Wybierając produkty z krótką i zrozumiałą listą składników, wspieramy nie tylko własne zdrowie, ale także promujemy praktyki produkcyjne szanujące naturalność i prostotę. W dobie przemysłowej produkcji żywności, świadomy wybór staje się formą oporu przeciwko nadmiernemu przetwarzaniu i niepotrzebnemu dodawaniu szkodliwych substancji.

Pamiętajmy, że jeśli niezdrowe, zanieczyszczone produkty z długą ilością dodatków, będą pozostawać na półce sklepowej, a te zdrowe z krótkim składem będą sprzedawane, jak świeże bułeczki (to nie najlepszy przykład), to producenci zostaną tym samym zmuszeni przez konsumentów do zmiany sposobu produkcji. To najskuteczniejsza z form walki o zmiany. Powolna, ale najskuteczniejsza.

Co możesz zrobić na koniec?

Jeśli ten artykuł pomógł Ci, poszerzył Twoją wiedzę, jeśli uważasz, że tworząc go, zrobiłem kawał dobrej i potrzebnej roboty – udostępnij go, proszę. Możesz wykorzystać przyciski poniżej lub po prostu skopiować link do artykułu i udostępniać go dalej w mediach, na stronach, w komentarzach pod innymi treściami i filmami. Niech ta wiedza się szerzy. Liczę również na Twój komentarz poniżej.